psycholoog

Het is druk, die morgen op het terrasje aan Grote Markt in Haarlem.
Het late voorjaarszonnetje huppelt over de kasseitjes van het plein en lijkt alles in een vrolijk daglicht te zetten. Zelfs de mensen zien er goedgemutst uit, vrolijker dan anders. Je kent het wel, dat gevoel dat je hebt, als je na een vervelende behandeling bij de tandarts eindelijk buiten staat en met een opgelucht gevoel weer op je fietsje stapt. Zo is het ook deze morgen. De mensen zijn ontwaakt uit hun winterslaap en knipperen nog wat onwennig met hun ogen tegen het lentelicht.
Er is nog tafeltje leeg, waar zojuist iemand was weggegaan, gezien de koekkruimeltjes waar de brutaalste mussen zich aan tegoed deden. Telkens fladderen ze verschrikt en boos op als er iemand langskomt. Ook nu ik plaats wil nemen op de lege stoel. Kwaad lijken ze me aan te kijken, maar als je stil genoeg zit, dan komen de ergste provocateurs gewoon weer als eerste het tafeltje opgehipt .
Zo geboeid was ik door de bewegingen van de diertjes, dat ik niet in de gaten had, dat er iemand voor mijn tafeltje stond en me beleefd vroeg of zij wel bij mij mocht aanschuiven, omdat het zo druk was vandaag en er verder geen tafeltjes meer vrij waren. Een charmante, vrouw vrij lange vrouw van midden dertig. Kleurig gekleed in zwierige bloes met een wijde rok er onder. De hoge hakken doen haar nog langer en slanker lijken dan ze al was.
“Maar natuurlijk,” zeg ik, “neemt u toch plaats.” En tegelijkertijd schuif ik de stoel naast me wat van de tafel af, om haar de ruimte te geven, maar ze verkiest aan de overkant van mij plaats te nemen. Mij best, dan kan ik er beter naar kijken, dacht ik.
Mooie grote ogen heeft ze, zie ik, tussen blauw en groen in, een beetje turquoise bijna. Haar blik kruist de mijne en even willen we allebei tegelijk wat zeggen. Aangezien mijn stem harder blijkt dan de hare, slikt zij haar woorden in.
“Prachtig lentezonnetje, hè?” zeg ik en meteen denk ik, wat een stomme gemeenplaats.
“Ja,” antwoordt ze, ik had even een uurtje vrij en ik dacht dat het heerlijk zou zijn een kopje koffie te drinken....”
“Op een zonnig terrasje,” vul ik haar aan, “gelijk heeft u.”
Om het gesprek een beetje gaande te houden zeg ik er achter aan, dat ik meer dan een uurtje vrij heb. Dat ik de komende weken, maanden en jaren vrij heb.
Ze kijkt me aan met een onverwachte belangstelling, doordringend en uitnodigend. Zo van ‘gooi het er maar uit’, smijt het maar op tafel’ en lucht je hart maar bij me’.
“Toch niet de baan verloren?” vraagt ze.
“Nee,” zeg ik, “ ik ben vorige week met pensioen gegaan en nu doe ik dingen waar ik nooit aan toe kwam, zoals...”
“Koffie drinken op een zonnig terrasje.” vult zij mij op haar beurt lachend aan.
“Bent u lerares of zo iets, dat u een uurtje vrij bent?”vraag ik haar.
“Nou lerares niet, maar ik werk wel veel op scholen. Ik ben schoolpsychologe op vier scholen hier in de stad.”
“Ah juist,” zeg ik, “dat vak ken ik, want ik was tot voor kort schoolhoofd en ook bij ons was er een schoolpsycholoog aan boord. Dat heb ik altijd een mooi vak gevonden, schoolpsycholoog. Kinderen uit de knoop halen, noemde ik het, want dat is eigenlijk wat u doet. Heeft u er nooit moeite mee, want de problemen van de kinderen beginnen op steeds jongere leeftijd en lijken elk jaar wel groter te worden.”
“Ik ben professioneel,” lacht ze nogmaals haar parelende tanden bloot. En dan ineens kijken die mooie ogen weer ernstig en zegt ze: “maar soms is het serieus en soms zelfs wel heel zwaar, als je merkt hoe zwaar kinderen worden misbruikt en mishandeld. En dan nog dikwijls door mensen die heel dicht bij het kind staan, zoals vaders , ooms en buren. Het lijkt inderdaad steeds vaker en steeds heftiger voor te komen dan vroeger. De statistieken wijzen dat ook uit.”
“Ja,” zeg ik, “wat dat betreft ben ik ook blij dat ik er uit ben, want ik zou het niet meer opbrengen om met al dat verborgen verdriet te kunnen leven. Want dat is wat het met je doet als schoolhoofd en als psycholoog. Je beleeft al die dingen mee en het raakt je tot in je ziel. Maar ja, misschien was ik ook wel niet die proffesional, die je nu eigenlijk zou wel moeten zijn. Ik heb respect voor wat u doet.”
Ze kijkt me aan, glimlacht en zegt: “Ach weet u je moet je in dat kind kunnen verplaatsen en je moet inderdaad proberen te voelen wat hij of zij voelt. Lukt je dat, dan is er een opening voor gesprek en voor verbetering. Kijk ik heb als kind zelf ook genoeg aan den lijve ondervonden, dus voor mij is het wat makkelijker dan voor anderen wellicht, die die ervaringen zoals ik niet hebben gehad. Vanmorgen bijvoorbeeld, had ik een meisje Dorientje, die al vanaf jonge leeftijd, vanaf haar vijfde onder zware dreigementen werd misbruikt door haar oom. Als ze niet deed wat hij haar zei, dan zou ze haar ouders nooit meer te zien krijgen had hij haar ingeprent. Kijk dan is de confrontatie ineens wel heel heftig, omdat mij dat ook is overkomen en ook vanaf mijn vijfde. Het was weliswaar niet een oom, maar een goede vriend van mijn ouders. Maar ook ik liep daar drie jaar mee rond en wisselde geen woord met iemand over de voorvallen. Ik wist tenslotte niet meer waar ik het zoeken moest en telkens als ze op bezoek kwamen, dan knuffelde hij me en trok me op zij schoot. Als ik dan tegen stribbelde deden mijn ouders daar verbaasd over, want oom Pieter, ja ik moest ook nog oom tegen hem zeggen, wilde toch alleen maar aardig tegen me doen. Ze hebben het nooit geweten. Ze hebben er nooit naar gevraagd. Ongelooflijk dat je als klein kind zo toneel kon spelen, dat zelfs je ouders niets in de gaten hadden. Maar elke keer als ik naar hem toeging en hij bezit van me nam ging ik door een hel van eenzaamheid en ongeluk. Als hij klaar was streelde hij me een tijdje door mijn haar en zei lieve woordjes en dat ik mooie krullen had. Maar telkens weer aan het einde van mijn bezoek aan hem herhaalde hij dat ik mijn ouders nooit meer te zien zou krijgen, als ik er iets van tegen hen zou zeggen. Na al die jaren denk je dat je het wel hebt verwerkt, maar dan ineens is daar Dorientje...”
Ze slikt een paar maal achtereen en ik zie haar prachtige ogen zwellen. De onderlip trilt ligt.
Ik kijk haar heel strak aan en ik weet dat mijn blik diep in haar doordringt, want ze laat mijn ogen niet los, alsof ze zich met haar ogen aan me vast klampt.
“En dan is daar Dorientje,” herhaal ik langzaam,”en godzijdank komt Dorientje bij jou, juist bij jou. Fantastisch voor Dorientje, maar ook voor jou, want Dorientje geeft jou nu de gelegenheid om je professionaliteit te bewijzen. Ik ben er van overtuigd dat Dorientje bij jou in de beste handen is.”
De traan, die al enige tijd in haar ooghoek zat te dringen besluit eindelijk naar beneden te rollen.
Snel veegt ze hem weg en drinkt de laatste slok uit haar kopje. Ze schudt even met haar hoofd zoals een blonde Fjord de manen. Dan vermant ze zich en staat op. “Ik moet gaan, “ zegt ze,” zo meteen heb ik Jan Peter. Ja,” zegt ze lachend,”’ ik kan er niets aan doen, maar zo heet het kereltje.”
Ze pakt enkele munten uit de zak van haar rok en legt die op tafel. “Wilt u even voor me afrekenen,” vraagt ze. “Tuurlijk,” zeg ik.
Dan sta ik op en geef haar een hand. “Sterkte met je kindertjes, professional,” grap ik er achteraan. “Ik doe mijn best,” zegt ze lachend,en bedankt voor het luisteren. Tot ziens.”
Dan loopt ze weg de Grote Markt op in de richting van het Waagplein om tenslotte te worden opgenomen door de stad. Ik laat me weer op zijn stoeltje zakken en bestel nog een kop koffie. Heerlijke lente, denk ik.
Mijn wimpers knipperen tegen het nog lage lentelicht en voel de warmte op mijn huid.
Mooi vak, denk ik, psycholoog. Maar wie was hier nou de psycholoog?