mark rutte aan de macht

Europese rotklusjes voor Rutte
Nederland is sinds een week voorzitter van de Europese Unie. Dat klinkt gewichtig, maar aan deze taak valt weinig eer te behalen. Wel kan er veel mislukken. De vijf grootste rotklussen op een rij. Door Bouwien Jansen

Vluchtelingenstroom
Zonder twijfel en met stip het lastigste punt van dit lijstje. In 2015 staken meer dan een miljoen mensen de grens met Europa over. De meesten kwamen uit Syrië. Pas als de oorlog daar stopt, zal de druk op de Europese lidstaten minder worden. Maar ja, hoe doe je dat? Tot nu toe is geen enkele onderhandelaar erin geslaagd ook maar íets te bereiken. Eind januari staan nieuwe gesprekken gepland tussen de strijdende partijen in Syrië. Over de vluchtelingen die al in Europa zijn, is ondertussen ook niemand het eens. De verdeling van alle asielzoekers tussen de lidstaten zorgde voor nachtenlang gekibbel. Sommige landen begonnen op eigen houtje grenscontroles uit te voeren. En van de elf ‘hotspots’ waar vluchtelingen netjes geregistreerd zouden worden, werken er nog maar twee. Een hoofdpijnproject dus, voor premier Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken.

Brexit
Oké, dit klusje bevat minder acuut ont ploffingsgevaar. Maar het blijft linke soep: Groot-Brittannië wil de Britten in juni of in oktober in een referendum vragen of het land wél of níet in de EU moet blijven. Voor die tijd (dus terwijl Rutte aan het EU-roer staat) wil premier Cameron met de EU onderhandelen over de voorwaarden waaronder de Britten lid kunnen blijven. Zo eist hij een strenger asielbeleid, minder regeltjes en meer vrijheid voor de afzonderlijke landen. Veel regeringsleiders moeten niks van die Britse wensen hebben, dus dat wordt bemiddelen geblazen.

Ruzie met Rusland
Nog zo’n heet hangijzer: de sancties tegen boze buurman Rusland vanwege de Krim (een schiereiland in Oekraïne dat is ingenomen door Rusland). Vlak voor de kerst besloot de EU om de (vooral economische) straffen voor Rusland met een half jaar te verlengen. Dat betekent dat er tijdens het Nederlands voorzitterschap besloten moet worden of de sancties nóg een half jaar verlengd worden. En je raadt het al: ook daarover zijn de meningen flink verdeeld.

Referendum Geenpeil
Niet gevaarlijk, wel gênant: op 6 april wordt in Nederland een referendum gehouden over het handelsverdrag dat de EU met Oekraïne heeft gesloten. Daarin zijn afspraken gemaakt over nauwe economische samenwerking tussen de EU-landen en Oekraïne. Een opstapje naar een heus EU-lidmaatschap, vrezen tegenstanders. En voor je het weet wordt zo het ene na het andere land de unie in gesmokkeld. De website GeenStijl zette daarom vorig jaar een referendum op touw. Alle Nederlanders mogen dit voorjaar kiezen of ze het handelsverdrag wel of geen goed idee vinden. Maar de Nederlandse regering is niet verplicht om naar de uitslag van het referendum te luisteren. Bovendien is een deel van het verdrag deze week al in werking getreden. En oh ja: de boel terugdraaien is eigenlijk onmogelijk. Maar toch is het voor Rutte extreem ongemakkelijk als het antwoord NEE is. Leg het maar eens uit als je aan het hoofd van de vergadertafel zit…

Terreurdreiging
We moeten iets dóen! Dat gevoel hebben de Europese regeringsleiders sinds de aanslagen in Parijs op 13 november 2015. Aan Nederland de taak om alle lidstaten op één lijn te krijgen. Het komende half jaar wordt er vergaderd over wapenverkoop, het bewaren van de reisgegevens van alle Europeanen en de samenwerking tussen de politiemensen van de verschillende EU-landen. Een berg werk. En dan hebben we het nog niet eens over mogelijke nieuwe aanslagen en crises waar Rutte namens de hele EU koelbloedig op moet reageren.

Wie, wat & waar
Als je dit lijstje ziet, zou je bijna denken dat Rutte het komende half jaar alles over Europa te zeggen heeft. Niets is minder waar… Het enige wat Nederland moet doen, is de vergaderingen van de Raad van Europa voorzitten, lopende zaken afhandelen en alle lidstaten bij elkaar zien te houden. Het afgelopen half jaar deed Luxemburg hetzelfde. En vanaf 1 juli is Slowakije aan de beurt. Omdat de voorzitter zo neutraal mogelijk moet blijven, is het lastig om grote successen te boeken. Toch valt er wel wat te sturen: Nederland bepaalt namelijk welke onderwerpen er op de agenda staan. Rutte hoeft natuurlijk niet alles in z’n uppie te fiksen: Nederlandse ministers en ambtenaren zullen tot 1 juli samen ongeveer 1500 vergaderingen leiden. De meeste daarvan worden in Brussel gehouden. Ongeveer 130 zullen in Amsterdam plaatsvinden, in het Scheepvaartmuseum.