Verslag van ondergetekende, uw dienaar

Ik zuchtte toen ik, aan het begin van de dag, door die goeie oude hemelse poort kwam om mijn kantoor binnen te gaan. Er stond een moeilijk gesprek gepland met mijn heer. Begrijp mij niet verkeerd: ik ben erg op hem gesteld, en ongeacht wat er in het verleden gebeurd is, weet ik dat dit ook van zijn kant nog altijd zo is.

***

Daar lag de officiele brief voor mij op tafel. Het was een dagvaarding, gericht aan mijn meester. "Ik kan u niet langer uit de wind houden," zei ik tegen hem. "Het hoort bij mijn rol als secretaris, en ik heb het altijd graag voor u gedaan. Maar de tijden zijn veranderd. Men houdt u verantwoordelijk voor alle kwalen, rampen, en tragedies, in één woord: voor alle onmenselijkheid. De laatste keer hebt u uw zoon gestuurd, maar daar komt u in deze verlichte tijd niet mee weg. U zult zich, als schepper van hemel en aarde, moeten verantwoorden voor een menselijke rechtbank. U bent uiteindelijk verantwoordelijk voor alles wat de mensen is aangedaan; u bent dus aansprakelijk, niet uw zoon, niet de engelen, of ondergetekende, uw dienaar."

"Ik weet niet goed wat ik u moet adviseren. Als u niet gaat zal men u vergeten, als een zielige bedrieger die het niet waard is bedacht te worden met een plaats aan de tafel van de mensen. Ik weet dat dit u ondanks alles zou verdrieten. Daarom kan ik me voorstellen dat u wilt gaan. U kunt dit het beste zonder mij doen, want mijn aanwezigheid zou uw zaak alleen schaden."

"Laat, als u deze weg wilt gaan, uw zaak toetsen. Wat kan u aan onverwachts gebeuren? U hebt trouwens al lang geleden uw testament gemaakt, wat zeg ik: twee testamenten. Hoewel dit uw zaak, naar mijn mening, niet perse verheldert. Het is beter dan geen testament, maar twee is wat veel van het goede, zeker als we kijken naar de oververhitte debatten die hier in de afgelopen eeuwen uit zijn voortgevloeid." Het is een beetje een twistpunt tussen ons tweeën. "Dat andere testament is voor jou," zegt hij dan. Hij legt nooit uit welk testament en waarom. Het is zijn favoriete grapje als dit punt aan de orde komt.

Hij zweeg en leek lang na te denken. "Ik zou u beter kunnen helpen als ik uw plan kende," zei ik. "U hebt toch immers een plan, met de mensen, de engelen, uw familie en ondergetekende, uw dienaar?" Hij glimlachte alleen, terwijl hij de brief oppakte. Ik moet bekennen dat ik die glimlach niet goed kon zetten. "Realiseert u zich waar het om gaat. Hulpelozen die zijn mishandeld, misbruikt en vernederd; schuldelozen die zijn getroffen met een vreselijke ziekte en een trage, pijnlijke dood; rechtvaardigen die werden gestraft voor hun goedheid en gekwetst in hun rechtzinnigheid; om maar te zwijgen van hun geliefden, verwanten en vrienden, die dit machteloos hebben moeten aanzien. Doet dit u niets? Al die mensen zou u wellicht helpen door een teken van medeleven."

Hij keek mij aan, en dat is waar je het in mijn rol voor doet. In zijn blik zag ik de hulpeloze blik van al die onschuldigen, die weten dat ze in hun recht staan en dit niet kunnen halen. Steeds treft het mij hoe hij lijkt op een vader: hij blijft altijd één met zijn kinderen. Hij heeft u en mij de wereld ingeschopt maar is tegelijk zelf de thuisloze, een vondeling.

Ik begreep zijn glimlachen over de dagvaarding, omdat dat is wat de slachtoffers zouden doen: het zou hun onbeholpen argeloosheid niet terugbrengen, hun leven en hun onverplicht gekregen lichaam, hun waarheid en hun waardigheid. Gewoon de zoveelste oprisping van een voor velen onbegrijpelijke wereldorde.

Nu stond mij het beeld voor ogen waarmee ik aan de slag kon. "Laat mij een oplossing voor u formuleren," zei ik, "waarmee iedereen tevreden kan zijn." Tot mijn vreugde stemde hij met dit voorstel in.

Hij is gewoon te goed voor deze wereld, maar daar kom je niet mee weg voor een menselijke rechtbank. Ik ken de mensen. Ik begon een brief op te stellen waarin ik uitstel, eigenlijk afstel vroeg, met als argument onbekwaamheid van de gedaagde. Ik vermeldde de symptomen: ernstig incidenteel geheugenverlies bij het beoordelen van door gedaagde geleden onrecht; periodieke ontoerekeningsvatbaarheid in de vorm van manische perioden, met verregaande naïviteit en een onverantwoorde vrijgevigheid; en vooral een vertekend beeld van de werkelijkheid dat alleen voor mensen met een zeer sterk geloof te volgen is. U begrijpt waarschijnlijk wel waar ik op doel. Het bekende vergeven en vergeten bijvoorbeeld, of de schepping in een recordtijd van zeven dagen, en het gulle schenken van het goede en schone op deze aarde, gratis, om niet. Of het beeld dat wij allen tenslotte zullen thuiskomen, met het hemelse visioen van 'thuis': het lam dat in vertrouwen naast de leeuw, en de leeuw die zonder gewetensnood of aanvechting naast het lam zal rusten. Ik doe maar een greep, u kunt mij vast aanvullen.

Ik kan heel overtuigend schrijven (zoals u wellicht al geconstateerd hebt) en vertrouwde er dan ook op dat de zaak tegen mijn heer langzaam zou wegzakken achter een stapel andere, meer urgente zaken, na aanvankelijk luidruchtig gesputter, vooral tegen mijn persoon. Men zal mij ongetwijfeld weer zien als de kwade genius, die eeuwige vijand van alle gerechtigheid. Het hoort bij mijn rol. Ik doe het graag, want ik ben op mijn heer gesteld. Voor hem doe ik wat nodig is.

***

Met die laatste gedachte verliet ik mijn kantoor. De hemelse poort sloot zich achter mij terwijl ik mij verheugde op een even verkwikkend als noodzakelijk vrij avondje. Wat niemand mij zou afnemen, want ik had het verdiend.

Was getekend, uw dienaar S.